O μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου, είναι πάντα ο ίδιος του ο εαυτός. Και αυτός ο εχθρός είναι ο πιο δύσκολος να τον πολεμήσεις, γιατί έχει την ικανότητα να ξεφεύγει από κάθε απόπειρά σου να τον παγιδέψεις, να τον περιορίσεις, να τον «ορίσεις». Γιατί ο εαυτός σου, δεν είναι ποτέ εδώ – ταυτόχρονα, όμως, στέκεται πάντα ενάντια σε κάθε σου θέληση, σε κάθε σου απόφαση, σε κάθε σου επιθυμία.
Κάπου μέσα στα βάθη της αντίληψής μας, όλοι μας γνωρίζουμε τη δυσάρεστη αλήθεια:
Ότι δεν είμαστε δέσμιοι μονάχα των κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών, πληροφοριακών matrices, αλλά και κάποιων ισχυρότερων και αρχαιότερων μηχανισμών που μας
κρατούν σφιχτά, κυριολεκτικά «από τα αχαμνά». Ότι είμαστε δέσμιοι στη μηχανιστική φύση μας, στη «βελτιστοποιημένη βιολογική υπόσταση του κυνηγού», στα ένστικτα του «πρωτεύοντος θηλαστικού» και στην αυστηρή «φυσική επιλογή»…Αν αντικρίσουμε τον εαυτό μας χωρίς να τον κρύψουμε πίσω από την πονηρή λεξούλα «εγώ», θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεν είμαστε τίποτε παραπάνω από προγραμματισμένες και απόλυτα μηχανικές αντιδράσεις στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος… Και δεν αναφέρομαι μονάχα στη σωματική μας φύση, που είναι ολοφάνερα υποταγμένη σε χίλιους δυο χημικούς και μηχανικούς μηχανισμούς, αλλά και στην ψυχολογική-πνευματική μας υπόσταση, που κι αυτή είναι παγιδευμένη σε ατελείωτους «προγραμματισμούς», απομεινάρια της «φυσικής επιλογής» και του αιώνιου αγώνα για επιβίωση.
Δυστυχώς κανένας μας, όσο ισχυρή θέληση κι όσο πολυμήχανη εφευρετικότητα κι αν διαθέτει, δεν μπορεί να ξεπεράσει αυτά τα ψυχικά και βιολογικά συμπλέγματα (complexes). Και δεν μπορούμε να τα ξεπεράσουμε, γιατί αυτά συνθέτουν κατά κάποιον τρόπο την ίδια μας την ύπαρξη. Χωρίς αυτά δεν θα ήμασταν άνθρωποι…
Οι έννοιες βιολογικό matrix, μηχανιστική φύση, βελτιστοποιημένη βιολογική υπόσταση κλπ, αν και ως λέξεις είναι γνωστές, στην ουσία είναι πολύ ξένες για την καθημερινή σκέψη μας και πολύ λίγοι είναι εκείνοι που μπορούν να ισχυριστούν ότι τις καταλαβαίνουν σε βάθος. Σκεφτείτε τι σημαίνουν. Είναι φριχτές αλήθειες, κωδικοποιημένες, που κάποιοι συνειδητοποίησαν εδώ και πολύ καιρό, αλλά προτίμησαν να κρύψουν πίσω από επιστημονικοφανείς ορισμούς, μήπως κι έτσι τις ξορκίσουν ή τις ξεχάσουν.
Ας δούμε όμως «πόσο βαθιά φτάνει η ποντικότρυπα» που ανοίγεται πίσω τους, τολμώντας να κρυφοκοιτάξουμε μέσα τους…Ας μιλήσουμε πρώτα για το «βιολογικό matrix».Ζούμε σε ένα κλειστό οικοσύστημα, ένα πλέγμα που αποτελείται από την ενεργειακή-τροφική-γενετική διασύνδεση των τρισεκατομμυρίων ζωντανών (βιολογικών) πλασμάτων που ζούνε σ’ αυτόν τον πλανήτη που λέγεται Γη.
Το βιολογικό υλικό που κυκλοφορεί σε ένα κλειστό οικοσύστημα, δεν χάνεται και δεν «ξεφεύγει» ποτέ από αυτό και, ταυτόχρονα, δεν καταστρέφεται ποτέ πραγματικά. Μεταμορφώνεται, μεταλλάσσεται, ανασχηματίζεται, εξελίσσεται, αλλά δεν σταματά ποτέ να υπάρχει, και είναι βασικά απαράλλαχτο: το DNA που περιέχεται στα κύτταρά μας, είναι το ίδιο σχεδόν DNA που κρύβεται στα κύτταρα των πιο ταπεινών αλλά και των πιο απίστευτων πλασμάτων του πλανήτη, όπου κι αν αυτά κρύβονται, στα βάθη των ωκεανών, σε ανήλιαγες τρώγλες, στα πιο ψηλά βουνά, με πραγματικά ελάχιστες διαφοροποιήσεις από είδος σε είδος. Και υπάρχει μεν σε χιλιάδες πιθανές διαφοροποιήσεις, αλλά είναι πάντα το ίδιο, ακόμη και πέρα από τον τόπο και το χρόνο, με τον ίδιο τρόπο που μια γλώσσα σαν τα Ελληνικά είναι πάντα Ελληνικά, όσες διαφορετικές προτάσεις κι αν καταφέρεις να φτιάξεις χρησιμοποιώντας την. Το Μέσον είναι το Μήνυμα – και το DNA είναι η Ζωή, αυτοπροσώπως… Εμείς, κάθε πλάσμα ξεχωριστά, δεν είμαστε παρά κομμάτια του, κύτταρα, ενώ αυτό είναι το πλήρες σώμα…
Το DNA είναι η βασική μήτρα (matrix) πληροφορίας που απ’ αυτήν χτίζεται η μορφή και η υπόστασή μας. Eίναι η «γλώσσα της ζωής», το κωδικοποιημένο μήνυμα που περιέχεται στα πλάσματα και τα πληροφορεί τι είναι, πώς πρέπει να μεγαλώσουν, τι πρέπει να εκτελέσουν, ποιος είναι ο τελικός τους σκοπός, πότε πρέπει να «ανακυκλωθούν» πεθαίνοντας.
Ναι, ακόμη και ο θάνατος είναι μια μυστική μαγική λέξη, ένα «password» κρυμμένο μέσα στις αλυσίδες του DNA, το οποίο κανένας hacker δεν έχει μέχρι σήμερα καταφέρει να «σπάσει» και να ξεπεράσει. Μια απλή πληροφορία σε δυαδική μορφή, on – off. Και αυτό το ελάχιστο bit πληροφορίας, καθορίζει όλη την ύπαρξή μας, σημαδεύοντας το ύστατο όριό της…
Όπως πρόσφατα παρατήρησαν οι βιολόγοι, αφού προχώρησαν αρκετά στην αποκωδικοποίησή του, το DNA δεν είναι μια όμορφη μαθηματική εξίσωση, ούτε ένα βιολογικό «ποίημα». Πολλά κομμάτια μέσα στη δομή του είναι «θόρυβος», άσχετες και παράδοξες πληροφορίες που δεν χρησιμεύουν πουθενά, γενετικές φρικαλεότητες σε λανθάνουσα μορφή που περιμένουν την ευκαιρία για να εκφραστούν. Όλοι αυτοί οι εφιάλτες δεν βρίσκονται κάπου εκεί έξω, αλλά μέσα στα ίδια μας τα κύτταρα. Το χάος, το αναπάντεχο, το παράξενο, βρίσκεται μέσα στην ίδια μας τη φύση, κρυμμένα μέσα στη ίδια τη θεϊκή γλώσσα που μας δίνει ζωή.
Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι το DNA είναι μια χαοτική virtual σούπα δεδομένων που κοχλάζει και ξεπετάει μορφές και πλάσματα. Μέσα σε οποιοδήποτε κύτταρο του ανθρώπινου σώματος κρύβονται δισεκατομμύρια πιθανά και απίθανα πλάσματα, τα οποία θα μπορούσαν να είμαστε εμείς. Αν κάποιο γονίδιο είχε τοποθετηθεί σε άλλη θέση, εσύ που διαβάζεις αυτό το κείμενο, ίσως τώρα να ήσουν ένας άνθρωπος-ελέφαντας, να είχες τρία πόδια, ίσως ένα μονάχα μάτι, ίσως να μην είχες ζήσει για πάνω από μερικά λεπτά σ’ αυτόν τον κόσμο.
Παρόλα αυτά, τα χιλιάδες χρόνια φυσικής επιλογής έχουν επιβάλει ένα μορφολογικό πρότυπο που ακολουθούμε όλοι μας, χωρίς κανένα δικαίωμα επιλογής. Αυτό το μορφολογικό πρότυπο είναι το ψυχικό και βιολογικό πρότυπο του «ανθρώπου», η εξειδανικευμένη του μορφή, το «καλούπι» από το οποίο όλοι μας οφείλουμε να δημιουργούμαστε. Και όταν γράφω «οφείλουμε», το εννοώ κυριολεκτικά. Οποιαδήποτε απόκλιση από αυτό το καλούπι τιμωρείται με θάνατο και απομόνωση.
Ακολουθώντας κάποια προγραμματισμένη ακολουθία εντολών, απορρίπτουμε αμέσως οποιοδήποτε πλάσμα έχει την ατυχία να υλοποιήσει μια δική του έκφραση του βιολογικού ή ψυχικού DNA. Με απλά λόγια, αν το παιδί που θα γεννήσουν δυο άνθρωποι δεν είναι «συμβατό» και παρόμοιο με τους υπόλοιπους ανθρώπους, αν έχει κάποιο χαρακτηριστικό που δεν είναι αναμενόμενο, τότε το παιδί αυτό απορρίπτεται από το κοινωνικό σύνολο. Θεωρείται ένα τέρας, μια «ανωμαλία της φύσης», ένα βδέλυγμα.Και η έκφραση «ανωμαλία της φύσης», αποκαλύπτει ότι οι άνθρωποι δεν θέλουμε να αφήσουμε τη φύση να κάνει ό,τι αυτή θέλει, πιστεύουμε ότι είμαστε κάτι παραπάνω από αυτήν, αν και ακολουθούμε πάντοτε τυφλά τις διαταγές της…
Η ανθρώπινη φυλή προσπάθησε, στο χρονικό διάστημα που διαρκεί η ύπαρξή της, να σπάσει το βιολογικό matrix δημιουργώντας ένα «κοινωνικό» ανθρώπινο matrix, το οποίο τελικά δεν αποδείχτηκε καλύτερο ή χειρότερο από το φυσικό, αλλά προστέθηκε κι αυτό πάνω από τα προηγούμενα, αυξάνοντας την καταπίεση και την ανελευθερία των πλασμάτων που έτυχε να γεννηθούν κάτω από την «προστασία» του.
Αυτός που βρίσκεται πιο κοντά στα πρότυπα κάθε «κοινωνικής ομάδας», έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνει αποδεκτός από τους άλλους, να βρει σεξουαλικούς συντρόφους, να τεκνοποιήσει περισσότερες φορές, επιβάλλοντας τελικά τη δική του έκφραση του DNA σε περισσότερα παρακλάδια της ανθρώπινης ύπαρξης. Αν κάποιος έχει την ατυχία να μην ταιριάζει με τα πρότυπα, θεωρείται άσχημος, εχθρικός, και υπάρχει σημαντική περίπτωση το DNA του να μην περάσει την «κοινωνική» επιλογή και να σταματήσει εκεί, αφού δεν θα αποκτήσει συνεχιστές.
Αυτά ισχύουν, όπως είπαμε, όταν κάποιο πλάσμα απλώς δεν ακολουθεί τα κοινωνικά πρότυπα. Φανταστείτε λοιπόν τι συμβαίνει όταν δεν ακολουθεί τα βιολογικά, όταν είναι «ανώμαλο» σε σχέση με τους «τυποποιημένους ανθρώπους», όταν είναι ένα πρωτόγνωρο επόμενο βήμα στη σκάλα της εξέλιξης…Κι όμως, αυτή η ανωμαλία, η απόκλιση από το «καλούπι», είναι επιθυμητή από την πλευρά της φύσης. Αν τα παιδιά γεννιόνταν χωρίς να αλλάζουν ποτέ, η εξέλιξη δεν θα προχωρούσε, και στο σύμπαν δεν θα ζούσε τίποτε άλλο πέρα από μονοκύτταρους οργανισμούς.
Η εξέλιξη είναι επιθυμητή από τη Φύση, είναι μια από τις σημαντικότερες λειτουργίες του matrix, γιατί έτσι γεννιούνται πλάσματα που είναι «βελτιστοποιημένα» σε σχέση με το περιβάλλον τους, είναι περισσότερο βιώσιμα, καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια και παράγουν περισσότερο έργο. Και είναι φανερό πως το σύμπαν επιζητά να υπάρχουν τέτοια πλάσματα, όπως εμείς επιζητούμε να έχουμε στο κινητό μας μπαταρίες που ζυγίζουν και κοστίζουν λιγότερο, αλλά περιέχουν περισσότερη ενέργεια και διαρκούν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Η φύση κατασκευάζει πλάσματα για να καταφέρει κάποια στιγμή να αντιστρέψει το «βέλος της εντροπίας». Αυτή την άποψη υποστήριξε ο Αυστριακός νομπελίστας φυσικός Έρβιν Σρέντιγκερ, στο βιβλίο του Τι είναι Ζωή.
Η «εντροπία» είναι με απλά λόγια η φθορά, η φυσική συνέχεια των πραγμάτων, που γίνονται ολοένα και πιο φτωχά σε ενεργειακή ποιότητα. Επιστημονικά αντιπροσωπεύει την αύξηση της ενέργειας ενός «συστήματος» που έχει πλέον «ξοδευτεί», που έχει γίνει ακατάλληλη για να παράγει οποιαδήποτε εργασία. Και επειδή η εργασία σχετίζεται πάντα με τη δημιουργία κάποιας «τάξης», η εντροπία σχετίζεται με την αταξία, την τυχαιότητα, τη φθορά.
Η εντροπία του σύμπαντος, σύμφωνα με το νόμο που διατύπωσε το 1850 ο Γερμανός φυσικός Ρούντολφ Κλόιζιους, αυξάνεται συνεχώς, με τελικό αποτέλεσμα η ενέργεια του σύμπαντος να ξοδευτεί κάποια στιγμή όλη. Τότε το σύμπαν θα καταλήξει στο «θερμικό θάνατο». Θα μετατραπεί σε ένα νεκρό χάος, όπου όλη η τάξη θα έχει εξαφανιστεί και τίποτε δεν θα συμβαίνει πια.
Ο θερμικός θάνατος του Σύμπαντος είναι μια από τις πιο έγκυρες και επιβεβαιωμένες κοσμολογικές προβλέψεις για το ορατό τουλάχιστον Σύμπαν. Όταν το Σύμπαν θα φτάσει σ’ αυτόν σε μερικά τρισεκατομμύρια χρόνια, όλες οι συγκεντρώσεις ενέργειας θα έχουν διαλυθεί, όλα τα αποθέματα «υψηλής ποιότητας» ενέργειας θα έχουν τελειώσει, και το Σύμπαν θα είναι παντού «χλιαρό», εξισορροπημένο, ακίνητο. Δηλαδή νεκρό.
Ο Σρέντιγκερ υποστήριξε ότι η ζωή είναι ένας μηχανισμός που το ίδιο το Σύμπαν δημιούργησε, για να αλλάξει την εντροπία, για να την καταπολεμήσει, για να την αντιστρέψει. Για να αντικαταστήσει δηλαδή τη «φθορά» με τη «βελτίωση», τη διάλυση με τη δημιουργία, τη μείωση της ποιότητας της ενέργειας με την αύξησή της.Σύμφωνα με τον Στρέντιγκερ η τελική αποστολή της ζωής είναι να δημιουργήσει πλάσματα που θα καταφέρουν τελικά να παράγουν περισσότερο έργο από την ενέργεια που θα καταναλώνουν, να φθείρουν λιγότερο από όσο θα βελτιώνουν, άρα να καταφέρουν να σώσουν το σύμπαν από τον περίφημο «θερμικό θάνατο».
Δεν είναι παράξενο; Όλοι μας νομίζουμε ότι ζούμε στην εποχή της «δημιουργίας», σε μια χρονική περίοδο κατά την οποία ο κόσμος «βελτιώνεται» και «μεγαλώνει», αλλά στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: ζούμε στην εποχή της φθοράς, στην κάθοδο σε ένα σκοτεινό και παγωμένο θερμικό θάνατο, σε μια καθημερινή πορεία προς το μηδέν, και όχι προς κάποια θεϊκή «τελείωση». Ο κάθε αγώνας μας έχει νόημα, μονάχα όταν βαδίζει ενάντια στην εντροπία, ενάντια στο χρόνο, ενάντια στο θάνατο. Και κάθε πλάσμα που πεθαίνει χωρίς να βοηθήσει να κάνουμε ένα βήμα προς την «εποχή της δημιουργίας», τη μελλοντική στιγμή που το σύμπαν θα σταματήσει να φθείρεται, είναι ένα πλάσμα που πέθανε χωρίς να καταφέρει τίποτε, είναι ένας σύμμαχος του κενού, του τέλους, του σκοταδιού… Η απειλή αυτού του θερμικού θανάτου ολόκληρου του Σύμπαντος, είναι ίσως ο λόγος για τον οποίο το σύμπαν-matrix επιβραβεύει τη συνεχή εργασία και αυτοβελτίωση, και ίσως είναι η απόλυτη δικαιολογία για τη σκληρότητα που βιώνουμε καθημερινά.
Μια σκέψη που πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας όταν μιλάμε για τη «σκληρότητα του κόσμου», είναι πως κι εμείς οι ίδιοι είμαστε τα παιδιά των νικητών, τα παιδιά των πλασμάτων που κατάφεραν να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες, πάλεψαν με τις υπερβολικές απαιτήσεις του κόσμου, κι όχι μόνο κατάφεραν να επιβιώσουν, αλλά κατάφεραν να φέρουν στον κόσμο κι άλλους ανθρώπους, να τους μεγαλώσουν και να τους τροφοδοτήσουν με τα απαραίτητα όπλα για να συνεχίσουν κι εκείνοι τον πόλεμο. Και ο πόλεμος δεν θα τελειώσει παρά μόνο τη στιγμή που η εντροπία, η φθορά, θα σταματήσει να είναι δυνατότερη από τη δημιουργία…
Η παραπάνω σκέψη, είναι πολύ πέρα από τη Νιτσεϊκή ή τη Χεγκελιανή άποψη. Δεν βλέπει το πλάσμα ως πολεμιστή που καλείται να επιβληθεί σε κάθε αδυναμία, ούτε ως εγώ που βρίσκεται σε διαρκή πόλεμο με την ανυπαρξία του, αλλά ως μηχανισμό του Σύμπαντος που έχει φτιαχτεί για να βελτιώσει την ίδια τη φύση του Σύμπαντος, ως ουσιαστικό κομμάτι του Σύμπαντος με σημαντική αποστολή…
Τα σημερινά ανθρώπινα πλάσματα μοιάζει σήμερα να έχουν καταφέρει να βάλουν ένα φρένο στην πολυμορφική μανία της «χαοτικής σούπας» της ζωής. Δημιούργησαν ένα σταθερό πρότυπο, τον «Πολιτισμό», ο οποίος μοιάζει να οδηγεί σε κάποιο σημαντικό στόχο (ο οποίος όμως παραμένει πάντοτε αδιευκρίνιστος και ασαφής) και ο οποίος ορίζει «πώς πρέπει να είμαστε». Έχει όμως δίκιο σ’ αυτό τον ορισμό;
Η ανθρωπότητα μοιάζει να καμαρώνει για την επιτυχία του Πολιτισμού, αλλά όπως διαπιστώνουμε καθημερινά, η σταθερότητα που επιβάλλει είναι κάτι που η φύση δεν θέλει πραγματικά. Για αυτό λοιπόν το Σύμπαν γύρω μας, βάλλει καθημερινά ενάντια στη σταθερότητα των ανθρώπων. Μας επιτίθεται συνεχώς με νέα προβλήματα, με νέες ασθένειες, με νέους κινδύνους. Μας πιέζει να εγκαταλείψουμε την κάθε πεποίθησή μας ότι τα πράγματα είναι σταθερά και αμετακίνητα. Για αυτό μας πληγώνει στα πιο αδύναμα σημεία μας, δεν μας δίνει αυτά που επιθυμούμε, μας πολεμά και στο τέλος μας σκοτώνει, αν και μας δίνει ταυτόχρονα κάθε φορά την υπόνοια ότι υπάρχει τρόπος διαφυγής από όλα αυτά!
Το Σύμπαν μοιάζει να περιμένει από εμάς να σκαρφιστούμε τρόπους και κόλπα, να εξελιχθούμε και να γίνουμε επιθετικότεροι, να εντοπίσουμε μέσα μας τα χαοτικά εκείνα στοιχεία που θα μπορούσαν να γίνουν εργαλεία και όπλα, για να καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε την κατάρα που βαραίνει το Σύμπαν κι εμάς τους ίδιους μαζί…
Αν είναι έτσι, κάθε σταθερότητα είναι εχθρός μας. Πρέπει να επαναστατήσουμε απέναντι στη σταθερότητα, απέναντι στη φθορά που έρχεται μαζί της, απέναντι στην ίδια μας τη βιολογική υποδομή. Πρέπει, με άλλα λόγια, να ξεπεράσουμε τους ίδιους μας τους εαυτούς, να σταματήσουμε να είμαστε μηχανές που υπακούουν στους σημερινούς νόμους της Φύσης, αλλά να βρούμε τα κρυφά εκείνα μυστικά της Ύπαρξης που θα μας μετατρέψουν σε ένα καινούργιο είδος πλασμάτων, σε όντα ελεύθερα από κάθε βιολογική και μηχανιστική «υποταγή».Και μαζί μας θα απελευθερωθεί και το Σύμπαν, το οποίο θα έχει έτσι καταφέρει να παράγει μια πηγή αρνητικής εντροπίας, μια πηγή αστείρευτη, που εξ ορισμού θα γεμίσει όλο το σύμπαν με δημιουργία, κάνοντάς το να αποφύγει το θάνατο…
Ίσως, ο Θεός (αν θέλετε να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη λέξη) να συνειδητοποεί πως και ο ίδιος είναι ένα στιγμιαίο φαινόμενο, μια διακύμανση του κενού, και πως είναι καταδικασμένος να εξαφανιστεί στο επόμενο κοσμικό δευτερόλεπτο (που μπορεί να είναι ένα πολύ μεγάλο ανθρώπινο χρονικό διάστημα, αλλά μια στιγμή μονάχα για το σύμπαν). Εξαιτίας της αγωνίας του επερχόμενου χαμού του, ο Θεός χώρισε, λοιπόν, τον εαυτό του σε δισεκατομμύρια κομμάτια και έδωσε, στο καθένα από αυτά, την ευκαιρία να ανακαλύψει τον τρόπο να ξεπεράσει τον εαυτό του. Έτσι, όταν κάποια στιγμή οι «διαχωρισμένοι» εαυτοί επανασυνδεθούν, το αποτέλεσμα θα περιέχει μεγαλύτερη συνείδηση και μεγαλύτερη ουσία από όση η αρχική θεϊκή μάζα…
Όλα αυτά μας φέρνουν μπροστά σε μια υπόθεση. Ίσως, αντίθετα με αυτό που νομίζουμε, να μην είμαστε εμείς που προσπαθούμε να ξεφύγουμε από τη φυλακή του Σύμπαντος. Ίσως το ίδιο το Σύμπαν, εκφρασμένο μέσα από εμάς, προσπαθεί να ξεφύγει από το προδιαγεγραμμένο μέλλον του. Για αυτό μας εφοδίασε με δυνατότητες και μηχανισμούς όπως η αυτοσυνείδηση, που δεν έχουν καμιά σχέση με τη μηχανιστική πλευρά της επιβίωσης. Μηχανισμούς όπως τη φαντασία, τη συνείδηση, την αγωνία για να δούμε πέρα από αυτό που βλέπουμε αυτή τη στιγμή, την ανάγκη για «απόδραση».
Τα κύτταρά μας και τα σώματά μας, ίσως είναι επίτηδες τόσο προβληματικά, ώστε να συνειδητοποιήσουμε την πεπερασμένη φύση μας, ώστε να νιώσουμε θλίψη για τη μικρότητά μας, έτσι ώστε να επαναστατήσουμε κάποτε απέναντι στο ίδιο το εγώ μας, απέναντι στο κυτταρικό DNA και στα δίκτυα που μας κατασκευάζουν και μας κάνουν αυτό που είμαστε. Με αυτή τη λογική, το matrix είμαστε εμείς οι ίδιοι, και παλεύουμε να ξεφύγουμε μονάχα από τον εαυτό μας και την αναπόφευκτη κατάληξή μας …ΤΟ «ΚΙΝΕΖΙΚΟ ΔΩΜΑΤΙΟ»
Με τα προηγούμενα σχετίζεται το «Επιχείρημα του Κινέζικου Δωματίου», ένα φιλοσοφικό ερώτημα-πείραμα που σχεδιάστηκε για να αποδείξει ότι οι μηχανές δεν θα μπορέσουν ποτέ να αποκτήσουν συνείδηση, αλλά άνετα μπορεί κάποιος να το χρησιμοποιήσει στους συλλογισμούς του σχετικά με την ανθρώπινη ύπαρξη. Το «πείραμα» αυτό καταλήγει σε ένα συμπέρασμα που είναι απόλυτα σχετικό με τα προηγούμενα.Το «Επιχείρημα του Κινέζικου Δωματίου» διατυπώθηκε από τον φυσικό Τζον Ρ. Σιρλ το 1980, για να αποδείξει ότι οι υπολογιστές δεν πρόκειται ποτέ να αποκτήσουν συνείδηση, όσο «έξυπνοι» κι αν καταφέρουν να γίνουν.
Το πείραμα ζητά να φανταστούμε ότι είμαστε κλεισμένοι μέσα σε ένα σφραγισμένο δωμάτιο, στο οποίο δεν υπάρχουν πόρτες και παράθυρα. Το μόνο πράγμα που διαθέτει αυτό το δωμάτιο, είναι δυο λεπτές σχισμές, από τις οποίες δεν μπορεί να περάσει ούτε φως ούτε ήχος, παρά μόνο ένα λεπτό κομμάτι χαρτί. Μέσα στο δωμάτιο, εκτός από εμάς, υπάρχει και ένα βιβλίο, στις σελίδες του οποίου υπάρχουν πολύπλοκοι κανόνες αντιστοιχίας συμβόλων (και οι κανόνες αυτοί, αν θέλουμε, είναι δυνατόν να αλλάζουν από κάποια εξωτερική θέληση, αλλά αυτό δεν επηρεάζει καθόλου τα συμπεράσματα του πειράματος).
Από τη μια, λοιπόν, σχισμή του δωματίου, μπαίνουν χαρτιά, στα οποία επάνω υπάρχουν ζωγραφισμένα άγνωστα και ακατανόητα σύμβολα. Εσύ, που βρίσκεσαι μέσα στο δωμάτιο, κοιτάς τα σύμβολα στο χαρτί, ανοίγεις το βιβλίο και ακολουθείς τους κανόνες του, για να βρεις ποια είναι η σωστή αντιστοιχία. Σε ένα κενό χαρτί ζωγραφίζεις την αντιστοιχία που βρήκες και το τοποθετείς στη δεύτερη σχισμή, που το ρουφάει και το βγάζει έξω.Ο Σιρλ μας αποκαλύπτει ότι τα σύμβολα στο αρχικό χαρτί είναι ερωτήσεις στα κινέζικα, ή μια οποιαδήποτε άλλη γλώσσα που σύμφωνα με το πείραμα δεν γνωρίζουμε εμείς, ο έγκλειστος δηλαδή του δωματίου. Οι κανόνες είναι έτσι φτιαγμένοι, που η απάντηση (το εξερχόμενο χαρτί με την αντιστοιχία των συμβόλων) είναι πάντοτε μια λογική απάντηση, στα κινέζικα κι αυτή. Σύμφωνα με τον Σιρλ, ο έγκλειστος μέσα στο δωμάτιο δεν πρόκειται να μάθει ποτέ κινέζικα, ούτε να καταλάβει τι γράφουν τα χαρτιά – αλλά και οι «απέξω» δεν θα μάθουν ποτέ αν μέσα στο δωμάτιο υπάρχει μια συνειδητή οντότητα ή ένας αυτόματος μηχανισμός.
Ο σκοπός για τον οποίο ο Σιρλ διατύπωσε αυτό το «νοητικό πείραμα» ήταν να υποστηρίξει ότι δεν θα κατασκευαστεί ποτέ μια συνειδητή τεχνητή νοημοσύνη ή ότι ακόμη και αν κατασκευαστεί, εμείς, οι έξω από το κουτί, δεν θα έχουμε ποτέ τη δυνατότητα να το διαπιστώσουμε.
Διάφοροι διανοητές έχουν αγκαλιάσει το επιχείρημα αυτό σαν ένα από τα δυνατότερα στην ιστορία της σκέψης.
Δεν είναι δύσκολο να βγάλουμε κι εμείς ένα μικρό συμπέρασμα από το «επιχείρημα», σχετικά με τους ίδιους μας τους εαυτούς: Το γεγονός ότι «εργαζόμαστε» σύμφωνα με τους δεδομένους κανόνες (ή σκεφτόμαστε, αντιδρούμε, απαντούμε, κτλ., διαλέξτε όποιο ρήμα θέλετε), δεν είναι σε καμιά περίπτωση ενδεικτικό ότι διαθέτουμε συνείδηση, ότι καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει γύρω μας. Άνετα μπορεί να είμαστε «ανύπαρκτοι», «άψυχοι», «ανούσιοι», και ας το κοινωνικό σύνολο να μας θεωρεί αξιότιμα μέλη του, φτάνει να ακολουθούμε τον προγραμματισμό μας…
Όμως, ένα ερώτημα παραμένει: Μια πραγματική νοημοσύνη, τι θα έκανε τελικά αν βρισκόταν μέσα στο «κινέζικο κουτί»; Αν ο ένοικος του κουτιού έχει πραγματική
νοημοσύνη, θα ακολουθούσε κι αυτός το πρόγραμμα αιώνια;Νομίζω ότι εδώ υπάρχει μια σημαντική απάντηση που μας αποκαλύπτει κάτι για την ίδια μας τη φύση:
Είναι σίγουρο ότι μια συνειδητή ύπαρξη, αργά ή γρήγορα θα αρχίσει να αναρωτιέται τι συμβαίνει. Γιατί πρέπει να κάνει αυτή την ηλίθια και ανόητη εργασία; Ποιος βάζει τα χαρτιά στη σχισμή και ποιος λαμβάνει τις απαντήσεις; Και τα ερωτήματα θα φουντώνουν, θα μετατρέπονται ολοένα σε μια μεγάλη υπαρξιακή αγωνία. Κάποια στιγμή ο συνειδητός ένοικος δεν θα μπορέσει να ανεχτεί άλλο την άγνοια, θα αρχίσει να μουτζουρώνει τα χαρτιά, θα τα σχίζει, δεν θα απαντάει, μέχρι που στο τέλος η αγωνία του θα γίνει τόσο μεγάλη, που θα προσπαθήσει να σπάσει τους τοίχους του «κινέζικου δωματίου» και, ίσως, τελικά, τα καταφέρει! Μόνο τότε θα μπορέσει να αποδείξει ότι είναι κάτι πέρα από ένα απλό μηχανικό σύστημα…
Άρα, το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της συνείδησης, αν δεχτούμε ότι αυτό θα έκανε κάθε πραγματικά συνειδητό πλάσμα, είναι το ξεπέρασμα των ορίων.
Πιστεύω ότι το δυνατότερο «σύστημα ασφαλείας» που μας κρατά δέσμιους σε κάθε είδους φυλακή εντοπίζουμε γύρω μας, είναι ότι δρούμε σχεδόν πάντα με τον αναμενόμενο τρόπο, αντιδρούμε με συγκεκριμένο «πρόγραμμα», είμαστε με λίγα λόγια «τυποποιημένοι». Και «τυποποίηση» σημαίνει έλλειψη εξέλιξης, έλλειψη πειραματισμού και, τελικά, έλλειψη συνείδησης. Χωρίς την επανάσταση απέναντι στην ίδια μας την ουσία, δεν θα βγούμε ποτέ από το «κινέζικο κουτί» μας, δεν θα είμαστε ποτέ πραγματικά
ελεύθεροι να ζήσουμε, παρά μόνο θα ζωγραφίζουμε ακατανόητα σύμβολα σε ανόητα χαρτιά, ακολουθώντας κανόνες που δεν έχουν κανένα πραγματικό νόημα…Αντίθετα, ολόκλητο το Σύμπαν περιμένει -και μας έχει προετοιμάσει για αυτό- να επαναστατήσουμε. Να σχίζουμε τα χαρτιά και να σπάσουμε τους τοίχους της φυλακής μας.
Η απελευθέρωση από το «κινέζικο δωμάτιο» μιας μηχανιστικής ύπαρξης και η δημιουργία ενός πραγματικά «ελεύθερου» όντος, το οποίο τελικά θα καταφέρει να αντιστρέψει ακόμη και το βέλος της εντροπίας, ακούγεται μια πολύ θετική και αισιόδοξη προοπτική. Αλλά δεν είναι πραγματικά έτσι όταν ο ανώριμος εαυτός μας φτάνει στο σημείο να την αντιμετωπίσει. Γιατί, κάθε σκέψη μέσα στο κεφάλι μας που μας ικανοποιεί και μας κάνει να αισθανθούμε όμορφα και ζεστά, είναι μια σκέψη που σχετίζεται με το παρελθόν, με τη χαμένη μας αθωότητα, με τη σταθερότητα των μορφών που μας περιέβαλλαν όταν ήμασταν παιδιά – με την ανέμελη ύπαρξή μας, που ήταν προστατευμένη από τους γονείς μας ή τους άλλους ανθρώπους που μας αγάπησαν, από τους φίλους, τους εραστές… Κανείς μας δεν προτίθεται να κάνει τη βουτιά προς την άβυσσο της ανακάλυψης νέων μορφών και νέων τρόπων ύπαρξης (αυτό που όπως είπαμε επιζητά το Σύμπαν), αλλά προτιμούμε πάντοτε να επιστρέψουμε στο «όμορφο και ασφαλές» παρελθόν, όπου δεν υπήρχαν αγωνίες, δεν υπήρχαν σκέψεις θανάτου και φθοράς…
Δυστυχώς ή ευτυχώς, όμως, είμαστε υποχρεωμένοι εκ των πραγμάτων να τα ξεπεράσουμε όλα αυτά. Κάθε «δίκτυο», κάθε «φυλακή», κάθε «σύστημα», που στήνεται γύρω μας έρχεται σε θεμελιώδη σύγκρουση με την ίδια μας τη φύση, και αργά ή γρήγορα νιώθουμε ότι μας παγιδεύει και ότι απομυζά τη ζωή μας.
Είμαστε αναγκασμένοι να σπάσουμε το matrix της ίδιας μας της ύπαρξης, να μεταλλαχτούμε, να μετατραπούμε σε κάτι ανώτερο, μεγαλύτερο, ελεύθερο από τους κάθε φυσικούς νόμους-δεσμούς της τωρινής μας ύπαρξης, όσο κι αν πονάει κάτι τέτοιο.Αλλιώς, η θλίψη του χαμένου και ξεχασμένου σκοπού δεν σβήνει ποτέ και ο επερχόμενος θάνατος οδηγεί απλά στην ανυπαρξία…
πηγη πηγη
