Οι μαζικές εξεγέρσεις αυτό το καλοκαίρι στην Αίγυπτο, την Τουρκία και τη Βραζιλία είναι ισχυρές υπενθυμίσεις του ότι η μεσαία τάξη οδηγεί την ιστορία. Αυτό που παραμένει ασαφές, ωστόσο, είναι το που την οδηγεί.
Ο κόσμος σήμερα βιώνει το τρίτο μεγάλο κύμα ανάπτυξης της μεσαίας τάξης.
Το πρώτο κύμα εμφανίστηκε στον 19ο αιώνα από τη βιομηχανική επανάσταση και το δεύτερο κύμα ήρθε στα χρόνια που ακολούθησαν μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Και τα δύο εκτυλίχθηκαν κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη.
Το τρίτο φαίνεται πιθανό ότι θα είναι το μεγαλύτερο και το ευρύτερο. Έχει εκτυλιχθεί στην Κίνα κατά την τελευταία δεκαετία, αλλά εξαπλώνεται με ταχείς ρυθμούς μέσα από την Ασία, τη Λατινική Αμερική και ακόμη και την Αφρική. Κάποιοι προβλέπουν ότι μέσα σε δύο δεκαετίες, η πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού θα έχει τις επιθυμίες και τα μέσα της μεσαίας τάξης – για την εκπαίδευση, τα κινητά τηλέφωνα, τα αυτοκίνητα και, το πιο σημαντικό, τη δυνατότητα να επικεντρωθεί σε κάτι άλλο εκτός από τη βασική τροφή και την στέγη. Είναι οι ελπίδες και οι απογοητεύσεις αυτών των εκατομμυρίων ανθρώπων που θα διαμορφώσουν το μέλλον.
Οι προσδοκίες αυτής της ομάδας είναι υψηλές. Όταν το Pew Research Center έκανε έρευνα σε περίπου 40.000 άτομα σε 39 χώρες, αυτή την άνοιξη, ζητήσαμε να μας πουν την πεμπτουσία της φιλοδοξίας της μεσαίας τάξης: Θα είναι τα παιδιά στη χώρα σας σε καλύτερη κατάσταση από ό,τι οι γονείς τους; Μεγάλες πλειοψηφίες στις περισσότερες προηγμένες οικονομίες είπαν «όχι». Μόνο το 33% των Αμερικανών πιστεύουν ότι τα παιδιά τους θα είναι σε καλύτερη κατάσταση από ό,τι οι γονείς τους. Ο αριθμός ήταν 17% στη Βρετανία, 15% στην Ιαπωνία και 9% στη Γαλλία.
Αλλά στην Κίνα, το 82% περιμένουν ότι τα παιδιά τους θα ζήσουν καλύτερα και στη Βραζιλία το 79% σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο. Η πλειοψηφία στη Χιλή, τη Μαλαισία, τη Βενεζουέλα, την Ινδονησία, τις Φιλιππίνες, τη Νιγηρία, την Γκάνα και την Κένυα δεν πιστεύουν ότι η επόμενη γενιά θα είναι σε καλύτερη κατάσταση από την τρέχουσα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή η νέα μεσαία τάξη θα αλλάξει τον κόσμο. Λιγότερο σαφές είναι το πώς θα το κάνει.
Η απλοϊκή υπόθεση στη Δύση είναι ότι αυτοί οι νεοεισερχόμενοι στο κλαμπ της μεσαίας τάξης θα ενστερνιστούν τις ίδιες αξίες με τους προκατόχους τους. Αλλά τα στοιχεία γι’ αυτό είναι αμφιλεγόμενα.
Πολλοί έλπιζαν ότι η «Αραβική Άνοιξη» θα σημάνει πρόοδο προς την υιοθέτηση δυτικών ιδεών για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Όμως, τα επακόλουθα γεγονότα στην Αίγυπτο -με τις πρόσφατες διαδηλώσεις να έχουν πυροδοτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη δυσαρέσκεια της μεσαίας τάξης- αποκάλυψαν πόσο αδύναμες μπορεί να αποδειχτούν αυτές οι προσδοκίες. Οι έρευνες του Pew στην Αίγυπτο δείχνουν ότι υπάρχει δημόσια στήριξη για τα δημοκρατικά δικαιώματα και τα θεσμικά όργανα, αλλά και λιγότερη υποστήριξη για έννοιες όπως τα δικαιώματα των γυναικών, έναν πολιτικά ελεγχόμενο στρατό και το διαχωρισμό της θρησκείας και της κυβέρνησης. Σε όλο τον αραβικό κόσμο, η έρευνά μας που βασίστηκε σε διαθέσιμα δημόσια δείχνει ότι οι αραβικές εξεγέρσεις οδήγησαν σε περισσότερους περιορισμούς σχετικά με τη θρησκεία και όχι σε λιγότερους.
Ένα άλλο ενδιαφέρον ζήτημα είναι το σε ποιον ή το που αυτή η αναδυόμενη μεσαία τάξη του πληθυσμού θα αναζητήσει πρότυπα. Και πάλι, τα στοιχεία είναι διαφορετικά. Στις αναδυόμενες χώρες που ερωτήθηκαν, οι περισσότεροι άνθρωποι εξακολουθούν να πιστεύουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η πρώτη οικονομική δύναμη στον κόσμο. Αλλά ως ομάδα, είχαν μια κάπως πιο θετική γνωμοδότηση για την Κίνα από ό,τι για τις ΗΠΑ.
Στη Μαλαισία, για παράδειγμα, το 81% των ερωτηθέντων είχε θετική γνώμη για την Κίνα, σε σύγκριση με μόνο το 55% που είχε θετική άποψη για τις ΗΠΑ. Στην Ινδονησία, το 70% είχε θετική γνώμη για την Κίνα, σε σύγκριση με το 61% που είχε για τις ΗΠΑ. Ακόμα και στο ημισφαίριο της Αμερικής, το 65% των Βραζιλιάνων είχε ευνοϊκή γνώμη για την Κίνα, όχι πολύ πίσω από το 73% της θετικής γνώμης που είχαν για τις ΗΠΑ Αργεντινοί και κάτοικοι της Βενεζουέλας που έδωσαν στην Κίνα περισσότερα θετικά σημάδια.
Αυτές οι ευνοϊκές μετρήσεις, φυσικά, είναι γενικές. Οι άνθρωποι στις αναδυόμενες αγορές συγκεκριμένα δίνουν στις ΗΠΑ υψηλό βαθμό -και υψηλότερα από την Κίνα- για τον σεβασμό των προσωπικών ελευθεριών των πολιτών της. Ωστόσο, η διαφορά μεταξύ των αντιλήψεων για τις ΗΠΑ και την Κίνα σε αυτά τα θέματα ήταν πολύ μικρότερη στις αναπτυσσόμενες χώρες από ό,τι στις ανεπτυγμένες χώρες. Στις αναδυόμενες χώρες, ένας μέσος όρος 65% δήλωσε ότι οι ΗΠΑ σέβονται τις προσωπικές ελευθερίες, ενώ το 41% δήλωσε το ίδιο για την Κίνα. Στις ανεπτυγμένες χώρες, το 79% δήλωσε ότι οι ΗΠΑ σέβονται τις προσωπικές ελευθερίες, σε σύγκριση με μόνο το 14% για την Κίνα.
Όταν οι άνθρωποι στις αναδυόμενες χώρες ρωτήθηκαν για το αν ήταν καλό το ότι οι ιδέες των ΗΠΑ και της Κίνας εξαπλώνονται στις χώρες τους, η διαφορά έγινε ακόμα μικρότερη. Ένας μέσος όρος 37% στις έξι χώρες όπου κάναμε αυτή την ερώτηση, η Νότια Αφρική, η Βραζιλία, το Μεξικό, η Χιλή, η Αργεντινή και η Βενεζουέλα είπε ότι ήταν καλό που οι αμερικανικές ιδέες εξαπλώνονται, ενώ το 32% είπε το ίδιο για τις κινεζικές ιδέες. Και στις ίδιες χώρες, ένας μέσος όρος 51%, δήλωσε ότι τους άρεσε ο αμερικάνικος τρόπος της επιχειρηματικής δραστηριότητας, ενώ το 42% δήλωσε το ίδιο για την Κίνα.
Η σημασία όλων αυτών είναι ότι η νέα παγκόσμια μεσαία τάξη θα μετατρέψει τις κοινωνίες, τις οικονομίες και τους πολιτικούς θεσμούς με τρόπους που είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Σε αντίθεση με την άνοδο της μεσαίας τάξης στον 19ο αιώνα και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αυτή τη φορά δεν θα έχουν κατ’ ανάγκη τις ρίζες τους σε δυτικές αξίες.
wsj
antinews.gr
ntokoumentagr.blogspot.gr
