Μπορεί να μας φαίνεται ακατανόητο η άπιαστο, αλλά αποτελεί απαραίτητο συστατικό στοιχείο της σύγχρονης επιστήμης.
Το αξίωμα του απείρου
Πώς το άπειρο αποτελεί τη βάση κάθε μαθηματικής πράξης που έχετε κάνει.
Το 1923, ο έγκριτος Ούγγρος μαθηματικός Τζον φον Νόιμαν απέδειξε ότι κάθε φυσικός αριθμός είναι δυνατό να συντεθεί. Βάσει του πιο απλού συνόλου, του κενού συνόλου, το οποίο δεν περιέχει απολύτως τίποτα. Σύμφωνα με αυτή τη λογική, ο αριθμός 1 ορίζεται απλά ως το σύνολο που περιέχει ένα μόνο πράγμα: το κενό σύνολο. Κατά συνέπεια, ο επόμενος αριθμός, δηλαδή το 2, είναι το σύνολο που περιέχει δύο πράγματα: το κενό σύνολο και το σύνολο που αντιστοιχεί στον αριθμό 1. Αν συνεχίσουμε με την ίδια λογική, κάθε νούμερο που ακολουθεί συντίθεται από το προηγούμενο σύνολο συν το κενό σύνολο.
Κάποιοι άλλοι μαθηματικοί το πήγαν ακόμα παραπέρα και προσπάθησαν να θεμελιώσουν τα Μαθηματικά αποκλειστικά και μόνο πάνω στα σύνολα. Όμως υπάρχει ένα πρόβλημα: το ιδιοφυές μαθηματικό μοντέλο που επινόησε ο Φον Νόιμαν για να συνθέτει αριθμούς χάνει το δυναμισμό του, αν δεν τον τροφοδοτούμε με νέα σύνολα επ’ άπειρο. Αυτή η υπόθεση, που είναι γνωστή και ως το Αξίωμα του απείρου, θέτει το άπειρο στα θεμέλια όλων των κλάδων των Μαθηματικών.
Η παθολογία του απείρου
Θεωρητικές αποκλίσεις που προκαλούν αμηχανία στους επιστήμονες του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων στη Γενεύη της Ελβετίας. ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων, αυτό το τεράστιο μηχάνημα διαμέτρου 27 χιλιομέτρων που κατασκευάστηκε κάτω από τη γη κοντά στη Γενεύη της κάνει τους αισθάνονται έμπλεοι περηφάνειας και ενθουσιασμού. Οι επιστήμονες εξηγούν ότι οι πολύ μεγάλες ενέργειες που θα προκύψουν στο εσωτερικό του τεράστιου αυτού επιταχυντή στοιχειωδών σωματιδίων θα τους επιτρέψουν να επαληθεύσουν τις θεωρίες τους σχετικά με τις δυνάμεις που υπάρχουν στο σύμπαν.
Όμως θα παρεξηγηθούν, αν κάποιος τους τονίσει τα άπειρα, στην κυριολεξία, προβλήματα που θα αντιμετωπίσουν προσπαθώντας να καταστήσουν κατανοητές τις ιδέες τους. Το γεγονός ότι η κβαντική θεωρία δίνει τις περισσότερες φορές μη λογικές απαντήσεις σε εμφανώς απλά ερωτήματα προκαλεί, αν μη τι άλλο, δυσφορία.
Για παράδειγμα, από τις κβαντικές εξισώσεις προκύπτει ότι ένα ηλεκτρόνιο έχει άπειρες πιθανότητες να συμπεριφέρεται με συγκεκριμένους τρόπους, κάτι που δε μας δίνει μια λογική απάντηση, στην περίπτωση που θεωρήσουμε το 1 ως την πιθανότητα που αντιστοιχεί στην απόλυτη βεβαιότητα. Μέσα στα χρόνια οι φυσικοί εφηύραν μια τεχνική, γνωστή ως «επανακανονικοποίηση», που τους βοηθάει να ξεφορτώνονται το άπειρο. Όσα περιγράψαμε δεν είναι απλά θεωρίες που αφορούν τον υποατομικό κόσμο και που παρουσιάζουν συμπτώματα της «παθολογίας του απείρου”.
Αστρονόμοι και φυσικοί που παλεύουν να βρουν μια απάντηση σχετικά με τη δημιουργία του σύμπαντος συνάντησαν τα ίδια προβλήματα με εκείνα στα οποία προσέκρουσε η Γενική Σχετικότητα, η θεωρία του Αϊνστάιν για τη βαρύτητα. Η Γενική θεωρία της Σχετικότητας λέει ότι τη στιγμή που γεννιόταν το σύμπαν, η πυκνότητα, η θερμοκρασία και το βαρυτικό πεδίο του ήταν άπειρα, κάτι που μας δυσκολεύει να καταλάβουμε πώς το σημερινό σύμπαν προέκυψε από το Μπιγκ Μπανγκ. Και σε αυτή την περίπτωση, οι θεωρητικοί πιστεύουν πως η παρουσία της έννοιας του απείρου υποδεικνύει οτι η θεωρία του Αϊνστάιν είναι ελλιπής.