Στις όχθες ενός ποταμού κυκλώθηκε από μια ομάδα πολεμιστών, που είχαν για αρχηγό τους μια πανέμορφη γυναίκα. «Ήταν ψηλή, μυώδης, ορμητική, και το μοναδικό ρούχο πάνω της ήταν ένα κομμάτι ύφασμα». Έτσι την περιέγραψε στο ημερολόγιό του
ο Γασπάρ ντε Καρβαχάλ, ο χρονικογράφος της
αποστολής. Μόλις ξεπέρασαν την αρχική τους έκπληξη, οι Ισπανοί
συνειδητοποίησαν ότι αντίκριζαν μια Αμαζόνα. Σε ανάμνηση αυτής της
συνάντησης, το ποτάμι ονομάστηκε Ποταμός των Αμαζόνων (Αμαζόνιος).
Με το παραπάνω συμβάν αναβίωσε ο μύθος των Αμαζόνων, ένα από τα πιο συναρπαστικά μυστήρια της αρχαιότητας, το οποίο εξακολουθεί να σαγηνεύει. Ποικίλες μαρτυρίες για την ύπαρξή τους απαντώνται σε διαφορετικούς λαούς και εποχές. Οι Κινέζοι χρονικογράφοι μιλούν για χώρες κατά μήκος της Κασπίας Θάλασσας και γειτονικές με την Ινδία, τις οποίες διοικούσαν γυναίκες. Πλούσιες σε θρύλους γυναικών πολεμιστών είναι και οι παραδόσεις του Κουρδιστάν και των Βαλτικών Χωρών. Από την πλευρά τους, οι Πορτογάλοι εξερευνητές το 16ο αιώνα αναπολούσαν συναντήσεις με φυλές Αμαζόνων στην Αιθιοπία και στη Ζιμπάμπουε. Ο μύθος των Αμαζόνων δεσπόζει στην Ασία μεταξύ της Κασπίας Θάλασσας και του Εύξεινου Πόντου. Μετά τον Όμηρο, αμέτρητοι είναι οι ιστοριογράφοι και οι ποιητές που μίλησαν για ένα λαό γυναικών πολεμιστών «δυνατών όπως οι άντρες». Όλα αυτά ήταν αλήθεια ή ψέμα;
Μια αρχαιολογική αποστολή που πραγματοποιήθηκε στα σύνορα της Ρωσίας και του Καζακστάν έφερε στο φως, κοντά στην πόλη Πακρόβκα, μια σειρά από πενήντα θολωτούς τάφους που χρονολογούνται από το 4ο αιώνα π. Χ. Στους γυναικείους τάφους οι αρχαιολόγοι, εκτός από κοσμήματα και κτερίσματα, ανακάλυψαν όπλα, βέλη και στρατιωτικά εμβλήματα. Δίπλα στους γυναικείους σκελετούς βρέθηκαν τυπικά σύμβολα εξουσίας: περιδέραια, ιερές πέτρες και αντικείμενα θρησκευτικών τελετών. Πολλοί σκελετοί τους είχαν στραβές γάμπες, χαρακτηριστικό «επαγγελματιών» ιππέων.
Οι ιδιαιτερότητες όμως δε σταματούν εδώ. Επιπλέον, κοντά στους
αντρικούς σκελετούς βρέθηκαν σκελετοί βρεφών. Ούτε ένας τους δε
βρέθηκε θαμμένος δίπλα σε γυναίκες, ένδειξη ότι η ανατροφή των παιδιών
ήταν αποκλειστικά αντρική υποχρέωση. Η Τζανίν Ντέιβις Κίμπαλ,
διευθύντρια του Κέντρου Μελετών των Νομάδων της Ευρασίας και υπεύθυνη
των ανασκαφών στην Παρκρόβκα, είναι πιο επιφυλακτική: «Ο Ηρόδοτος,
μιλώντας για τις Αμαζόνες, εντόπισε την επικράτειά τους δυτικότερα,
στη σημερινή Νότια Ρωσία, κατά μήκος της Αζοφικής Θάλασσας. Οι
σκελετοί που ανακαλύψαμε στους τάφους δεν ανήκουν βέβαια στις Αμαζόνες
του Ηροδότου, αλλά κατά πάσα πιθανότητα σε άντρες και γυναίκες του
λαού των Σαυροματών» - λαός που έζησε γύρω στον 4ο αιώνα π. Χ. στη
ζώνη που περικλείεται από τους ποταμούς Βόλγα και Ντον και ο οποίος,
σύμφωνα πάντα με τον Ηρόδοτο, καταγόταν απευθείας από τις Αμαζόνες.
Η γυναικεία Ευρώπη
Η παραπάνω ανακάλυψη ξανάδωσε πνοή στη θεωρία που υποστηρίχθηκε από τη Λιθουανή επιστήμονα Μαρίγια Τζιμπούτας, με τη γνώμη της οποίας συμφωνούν και Έλληνες μελετητές, όπως ο Παναγής Λεκατσάς. Σύμφωνα μ'αυτή τη θεωρία, πριν από τέσσερις χιλιάδες χρόνια αναπτύχθηκε στην Ευρώπη ένας μητριαρχικός πολιτισμός βασισμένος στην αγροτική παραγωγή και στην αρχή της ισότητας. Αυτή η αρχαϊκή κοινωνία έσβησε πιθανόν με την κάθοδο των ινδοευρωπαϊκών φύλων, γύρω στο 3.500 π. Χ. Συνεπώς, οι Αμαζόνες θα ήταν ό,τι απέμεινε από τη γυναικοκρατούμενη Αρκαδία.
Πολεμιστές και σαμάνοι
Ποιες ήταν και από πού έρχονταν οι γυναίκες που βρέθηκαν θαμμένες μαζί με τον πολεμικό εξοπλισμό ο οποίος παραδοσιακά προορίζεται για άντρες; Σε ό,τι αφορά στην καταγωγή τους, ο Ηρόδοτος είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικός. Ο Έλληνας ιστορικός, που έζησε τον 5ο αιώνα π. Χ., εξιστορεί τη μάχη ανάμεσα στους Έλληνες που οδηγούσε ο Ηρακλής και στις Αμαζόνες. Στο τέλος της σύγκρουσης οι νικητές στρατιώτες ισοπέδωσαν τη Θεμίσυρα, την πρωτεύουσα του βασιλείου των θηλυκών πολεμιστών, και πήραν αιχμάλωτες στα πλοία τους τις εχθρούς που επέζησαν Όμως, οι γυναίκες εκείνες δεν έφταναν ποτέ στην Αθήνα. Κατάφεραν να διαφύγουν: επωφελήθηκαν μιας θαλασσοταραχής και αποβιβάστηκαν στις ακτές της Μικράς Ασίας. Από την επιμειξία τους με τους Σκύθες γεννήθηκε ο λαός των Σαυροματών. Παρ'όλα αυτά, οι νεαρές Αμαζόνες δεν εγκατέλειψαν τις πολεμοχαρείς συνήθειές τους. Ο Ηρόδοτος εξηγεί ότι κάθε φορά διεκδικούσαν δυναμικά τα «αντρικά» πολεμικά τους δικαιώματα από τους Σκύθες συντρόφους τους .
«Εμείς τοξεύουμε, ρίχνουμε το ακόντιο και καβαλάμε το άλογο. Ποτέ δε μάθαμε τις γυναικείες δουλειές. Οι Σκύθες γυναίκες σας, αντίθετα, δεν πάνε στο κυνήγι ούτε πουθενά αλλού, παρά κυκλοφορούν μόνο με άμαξες και αφιερώνουν το χρόνο τους στις γυναικείες ασχολίες». Σύμφωνα και με άλλες μαρτυρίες, στο λαό των Σαυροματών οι γυναίκες πολεμούσαν δίπλα στους άντρες και δεν μπορούσαν να παντρευτούν αν δεν είχαν σκοτώσει στη μάχη τουλάχιστον τρεις εχθρούς. Ο νομαδικός τρόπος ζωής δικαιολογεί τέτοιου είδους ήθη και έθιμα. Όπως εξηγεί η Τζανίν Ντέιβις Κίμπαλ, οι υποχρεώσεις των γυναικών στους νομαδικούς λαούς ήταν πιο πολύπλοκες από εκείνες των αντρών συντρόφων τους. «Όφειλαν να προετοιμάζουν το φαγητό, να ανατρέφουν τα παιδιά και να προσέχουν τα ζώα. Επίσης, μάθαιναν να ιππεύουν και να χειρίζονται τα όπλα. Συχνά αναλάμβαναν το ρόλο του σαμανού και του θεραπευτή, μια θέση εξουσίας».
Ίχνη της ισότητας των δύο φύλων στο χειρισμό των όπλων συναντιούνται και σε άλλους ευρασιατικούς λαούς. Γυναίκες-πολεμιστές αναφέρονταν και πριν από τον Ηρόδοτο. Ο Όμηρος τις μνημονεύει στην Ιλιάδα, συμπεριλαμβάνοντας τις Αμαζόνες στον κατάλογο όσων συμμάχησαν με τους Τρώες εναντίον των Αχαιών. Οι θρύλοι γι' αυτές είναι πολλοί. Ο πιο διαδεδομένος αναφέρει ότι από μικρές καυτηρίαζαν το δεξί τους στήθος για να χειρίζονται καλύτερα το τόξο. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, η παρεξήγηση προέρχεται από την ετυμολογική ανάλυση του ονόματος «Αμαζών»: η «α-μαζός», δηλαδή αυτή που της λείπει ο ένας μαστός. Η σωστή ετυμολογία της λέξης ήταν μάλλον διαφορετική και κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται από το «αμάζώσαι»: «εκείνες που ζουν μαζί», όπως ακριβώς έκαναν οι γυναίκες πολεμιστές.
Οι Αμαζόνες ήταν πρόσωπα της ελληνικής μυθολογίας.
Μυθικός λαός κυνηγών και πολεμιστριών που κατάγονταν από τον θεό του πολέμου Άρη και τη νύμφη Αρμονία ή κατά άλλη εκδοχή τη θεά Αθηνά.
Το όνομά τους προέρχεται κατά μία εκδοχή από το στερητικό άλφα και τη λέξη μαζός που σημαίνει στήθος, επειδή ακρωτηρίαζαν ή συνέθλιβαν το δεξί στήθος των κοριτσιών τους για να διευκολύνουν το χειρισμό του τόξου.
Αυτό όμως δεν είναι και τόσο σίγουρο επειδή η εξήγηση αυτή απαντάται στην ύστερη αρχαιότητα.
Στην αρχαία εποχή υπήρχε ο θρύλος ότι ένα έθνος γυναικών ζούσε στην περιοχή της Μικράς Ασίας μεταξύ των ποταμών Θερμώδοντα και Φάσιδα.
Οι αρχαίοι Έλληνες φαντάζονταν τις Αμαζόνες σαν πανέμορφες γυναίκες, οργανωμένες με αυστηρό στρατιωτικό σύστημα, καταπληκτικές ιππεύτριες και άγριες στον πόλεμο και στις μάχες.
Οι Αμαζόνες από μικρές έκοβαν το ένα τους μαστό για να μπορούν να τεντώνουν ελεύθερα το τόξο τους.
Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα οι Αμαζόνες να αποτελούν την μυθολογική μετεξέλιξη (ηχώ) του λαού των Χετταίων.
Ηγεμονίδες των Αμαζόνων
Οι διασημότερες ηγεμονίδες των Αμαζόνων είναι:
Μύρινα
Ιππολύτη
Αντιόπη
Πενθεσίλεια
Θάληστρις
Πόλεμοι με τις Αμαζόνες
Πάντοτε έφιππες αγωνίστηκαν στον Τρωικό πόλεμο με το μέρος των Τρώων με αρχηγό τους την περίφημη Πενθεσίλεια, που την αγάπησε και τη σκότωσε ο Αχιλλέας.
Ο Όμηρος λέει πως οι Αμαζόνες συγκρούστηκαν με το Βελλερεφόντη που τις εξόντωσε, ενώ ο Πίνδαρος συμπληρώνει πως τις σκότωσε με τα βέλη του, που τα έριχνε από ψηλά, πάνω στο φτερωτό του άλογο, τον Πήγασο.
Ο θρύλος για τις υπέροχες Αμαζόνες είχε πάρει τεράστια έκταση στον αρχαίο κόσμο. Στη χώρα τους, ο μύθος λέει, ότι έφτασε κάποτε ο Ηρακλής, με εντολή του Ευρυσθέα, να πάρει τη ζώνη της βασίλισσάς τους της Ιππολύτης και να τη μεταφέρει στις Μυκήνες.
Οι Αμαζόνες όμως αντιστάθηκαν άγρια στην απαίτηση του Ηρακλή, που, για να επιτύχει στο σκοπό του, σκότωσε τη βασίλισσα και της πήρε την περίφημη ζώνη.
Τις Αμαζόνες τις θεωρούσαν κόρες του Άρη, του Θεού του πολέμου,
εξαιτίας της πολεμικότητας και της μαχητικότητας που τις διάκρινε. Ο
μύθος των πολεμικών αυτών γυναικών στον αρχαίο ελληνικό κόσμο φαίνεται
ότι είναι ανάμνηση του παλιού καθεστώτος της μητριαρχίας - της
κυριαρχίας δηλαδή των γυναικών στην κοινωνική, πολιτική και
στρατιωτική ζωή - που επικράτησε στα προϊστορικά χρόνια πριν από το
καθεστώς της πατριαρχίας.
Βυζαντινοί Θρύλοι
Τέλος,οι θρύλοι για την ύπαρξη των γυναικοκρατούμενων πολιτειών με Αμαζόνες ήταν διαδεδομένοι και στα χρόνια του Βυζαντίου και στο μεσαίωνα.
Στα ακριτικά τραγούδια αναφέρονται οι σκληροί αγώνες του ήρωα Διγενή Ακρίτα με την Αμαζόνα Μαξιμώ, που ο λαός τη φαντάστηκε σαν μια υπερφυσική ύπαρξη, αρρενωπή με ένα μαστό.
skandalistis.blogspot.gr
ntokoumentagr.blogspot.gr
